Een “postpartum psychose”, ook wel “kraambedpsychose” genoemd, is een zeldzame en ernstige aandoening die snel na de bevalling ontstaat. Vaak ontstaat een postpartum psychose al binnen 1 week na de bevalling.
Vóórkomen
De kans dat een vrouw tijdens de zwangerschap voor het eerst psychotisch wordt is zeer klein en ongeveer net zo groot als buiten de zwangerschap. De kans dat een vrouw in de eerste maand na de bevalling een psychose krijgt is groter, maar nog steeds klein, namelijk 1 à 2 op de 1.000.
Verschijnselen
De presentatie en de ernst van een postpartum psychose kunnen zeer wisselend zijn, maar in het algemeen nemen de verschijnselen snel toe in ernst en zal vooral de directe omgeving zich zorgen gaan maken. De kraamvrouw heeft zelf vaak niet door dat er iets ernstigs aan de hand is en vindt het meestal niet nodig dat er hulp ingeschakeld wordt.
Vroege verschijnselen van een postpartum psychose kunnen zijn:
Vervolgens, vaak na enkele dagen, kunnen daarnaast optreden:
Oorzaak
Het is nog onduidelijk hoe een postpartum psychose ontstaat. Er is tot op heden geen duidelijke relatie gevonden tussen bijvoorbeeld omgevingsfactoren of wisselingen in de hormoonhuishouding en het ontstaan van een postpartum psychose. Mogelijk spelen genetische en immunologische factoren een rol.
Er wordt over het algemeen aangenomen dat een postpartum psychose een psychose is in het kader van een onderliggende manisch-depressieve (bipolaire) stemmingsstoornis. Vrouwen met een bipolaire stoornis hebben een vergroot risico op het ontwikkelen van een psychose na de bevalling. Echter, veel vrouwen die een postpartum psychose doormaken hebben niet eerder psychiatrische klachten gehad. Een postpartum psychose kan dus een eerste uiting zijn van een bipolaire stoornis.
De belangrijkste risicofactoren voor een postpartum psychose zijn:
Behandeling
Een psychiatrische opname is meestal aangewezen. Omdat de kraamvrouw zelf vaak niet door heeft dat zij ziek is en zij voor zichzelf of haar baby een gevaar kan zijn, zal soms ook een gedwongen opname noodzakelijk zijn.
Als moeder samen met de baby wordt opgenomen kan de band tussen beiden eveneens geobserveerd en geoptimaliseerd worden. Een onderliggende lichamelijke oorzaak van de psychose zal uitgesloten moeten worden middels lichamelijk- en bloedonderzoek. Het herstellen van het slaap-waakritme is van belang. Het geven van borstvoeding is vaak niet mogelijk omdat de psychose een veilige en adequate manier van voeden in de weg kan staan. Bovendien verstoort de nachtelijke verzorging van de baby het slaap-waakritme, waardoor de psychose kan verslechteren. Medicamenteus kan een postpartum psychose behandeld worden met een antipsychotisch medicijn en/of een middel zoals lithium. Een rustgevend medicijn kan daarnaast ook aangewezen zijn.
Kans op postpartum psychose na een volgende zwangerschap
Bij vrouwen die eerder een postpartum psychose doormaakten en bij vrouwen die een bipolaire stemmingsstoornis hebben is de kans op een postpartum psychose na een (volgende) zwangerschap groot.
Deze vrouwen worden aangeraden om bij een zwangerschapswens of een nieuwe zwangerschap contact op te nemen met een psychiater en/of een polikliniek voor zwangerschapsgerelateerde psychiatrie (zie: behandelcentra). Preventieve behandeling met rust, regelmaat en medicatie na de bevalling wordt aangeraden. Met goede behandeling is de kans op herhaling na een volgende zwangerschap klein.